Zelfstandigheid

Ik begon mijn carrière als leerkracht in het Montessori onderwijs. Inmiddels werk ik al een hele tijd niet meer op een school met dit type onderwijs, maar de wijze woorden van Maria Montessori: “Leer mij het zelf te doen” geven nog steeds een goede richtlijn van wat ik elk jaar probeer te bereiken in mijn groep.

Een bijdrage van blogster Renske Vlug – Zin in Onderwijs

Zelfstandigheid is niet alleen maar ‘handig’. Zelfstandigheid moet bevorderd worden in de ontwikkeling, omdat het kind hiervan groeit. Hoe fijn is het om te zeggen: “Ik kan het zelf!” Deze behoefte is diepgeworteld en begint al op jonge leeftijd.

Het bevorderen van deze zelfstandigheid kan gaan over hele praktische zaken. Hierbij is het belangrijk dat je als leerkracht van tevoren goed hebt nagedacht over je klasinrichting. Een labelwriter is in deze voorbereiding je beste vriend!

Zo start ik elk jaar met een rondleiding in de klas, waarbij duidelijk wordt voor de kinderen waar alle materialen liggen, wat daarvan de bedoeling is en welke afspraken hierover gelden. Gedurende de eerste week van het schooljaar volgt er vaak een speurtocht in de klas, spelen we een spel waarbij ze materialen uit de groep moeten zoeken van A t/m Z en doen we een verzamelspel. Hierbij maak ik duidelijk dat de spullen van ons allemaal zijn en dat deze ons gaan helpen om je persoonlijke leerdoelen te bereiken.

Daarnaast check ik in de eerste weken ook praktische vaardigheden, waarvan ik vind dat een leerling in de bovenbouw die moet beheersen om goed en zelfstandig te kunnen functioneren in de groep. Weten ze hoe de printer werkt? Kennen ze al hun wachtwoorden? Kunnen ze gebruik maken van de mail en kennen ze de mogelijkheden van Google Drive? Weten ze wie welke functie heeft binnen de school en weten ze waar ze deze mensen kunnen vinden? Zijn ze bekend met de verschillende deelgebieden binnen de vakken?

Deze weken zitten dan ook vaak vol met ‘lesjes’. De reacties van de kinderen geeft mij weer de bevestiging hoe fijn het is om zelfstandig te zijn. “Wat handig!” of “Ik weet wel hoe het moet, ik leg het je wel uit!” Hoor je dit in je groep? Dan staat het sowieso 1-0 voor jou en mag je jezelf een welverdiend schouderklopje geven.

Tijdens het zelfstandig werken staat bij mij vaak op het bord: “See 3 before me”. Hoe heerlijk/makkelijk het voor de kinderen ook is om het antwoord of de hulp van mij te krijgen, je kunt als leerkracht niet overal tegelijk zijn. Ik bevorder het helpen en om hulp vragen dan ook erg in de groep. Veel van de vragen zijn namelijk vaak erg praktisch of meer een behoefte aan bevestiging en kunnen dus gemakkelijk door hun teamgenoten worden beantwoord. Ook een herhaling van een uitleg kan gemakkelijk door een klasgenoot worden verzorgd. Op die manier houd ik overzicht en kan ik mijn tijd besteden aan de leerlingen waarvan ik vind dat die het op dat moment het meest nodig hebben.

Tijdens de wekelijkse individuele leergesprekken met de kinderen besteed ik ook bewust aandacht aan zelfstandigheid. Waar wil je graag beter in worden? Heb je dit doel behaald? Wat heb je van mij nodig? Hoe ga je dit aanpakken? Welke materialen ga je hiervoor gebruiken? Wil je het alleen doen of met een maatje?

Door de kinderen te laten nadenken over hun eigen leerproces en leerbehoeftes, bevorder je de zelfstandigheid in grote mate. Jouw rol als leerkracht verandert dan van leider naar begeleider. Het kind staat centraal en neemt de beslissingen en jij faciliteert waar nodig.

En dan kan het maar zo dat je bij een proeftoets leest: “Yes, deze beheers ik! Dan kan ik nu de moeilijkere proberen.”

Helemaal uit zichzelf!